Na koniec lata i początek jesieni, pojawia się w centrach ogrodniczych wielki wybór wrzosów i innych wrzosowatych. A więc może by tak zrobić wrzosowisko?

Widoki na naturalnie kwitnące wrzosy to jeden z najpiękniejszych "obrazów" jakie widziałam w naturze. W ogrodzie możemy stworzyć jedynie ich namiastkę, ale to także będzie niezapomniana kompozycja i co najważniejsze - kolorowa i wielosezonowa. Wrzosy i wrzośce oraz inne rośliny kwaśnolubne (bażyna, andromeda, dabecja, borówka, golteria pełzająca, kiścień, kalmia i z większych pierisy, azalie i różaneczniki) doskonale wyglądają przez cały rok.

Jeśli nie mamy zbyt dużo miejsca poprzestańmy na dywanach wrzosów i wrzośców, jedynie z jakimś niewielkim dodatkiem karłowych iglaków czy ozdobnych traw.

Pamiętajmy także, że wrzosy kwitną jesienią, a wrzośce wiosną i w zależności od swoich preferencji tak dobieramy gatunki, aby uzyskać pożądany efekt o odpowiedniej porze roku. Jeśli chcemy więcej kwiatów wiosną, posadźmy wrzośce, dużo krokusów i botanicznych tulipanów, jeśli zaś jesień jest u nas na pierwszym miejscu - zróbmy wrzosowisko z przewagą wrzosów, jesiennych traw i iglaków.

Wybór stanowiska

Planując wrzosowisko powinniśmy przede wszystkim zwrócić uwagę na nasłonecznienie. Wrzosy (Calluna) to rośliny wybitnie światłolubne, w cieniu będą niestety marniały. Trochę inaczej jest z wrzoścami (Erica) - te wytrzymają także w półcieniu, jednak pamiętajmy, że preferują słońce. Jeśli mamy mało słońca, a wrzosowiska podobają nam się mimo wszystko, możemy spróbować utworzyć naszą kompozycję z wrzoścami o różnych kolorach kwiatów i pędów i z dodatkiem golterii, choin kanadyjskich "Jeddeloh" oraz borówek.

Kolejna ważna sprawa to podłoże. Wymagane jest kwaśne, pH poniżej 5,0. Jeśli takiego nie mamy - nic prostszego aby to zorganizować. Wytyczamy miejsce pod przyszłe wrzosowisko, z centrum ogrodniczego przywozimy worki z ziemią. Powinna to być mieszanka torfu kwaśnego, próchnicy kwaśnej, dobrze rozłożonej kory sosnowej oraz korzystnie jest zaszczepić mikoryzę, która zwiększa powierzchnię chłonną korzeni, dzięki czemu rośliny będą mogły pobierać z gleby więcej wody.

Preparaty mieszamy z podłożem, wytyczamy wrzosowisko i przystępujemy do formowania lekkiego wzniesienia o wysokości 20 - 30 cm. Początkowo przekopujemy z gruntem rodzimym, a potem nasypujemy naszą mieszankę.

Wzniesienia są dla wrzosowiska bardzo korzystne, ponieważ rośliny wrzosowate nie lubią nadmiaru wody, więc będzie to korzystne chociażby z tego względu. Środek wzniesienia powinien być najwyższy, brzegi natomiast powinny schodzić łagodnie do poziomu trawnika. W tak przygotowanym miejscu sadzimy nasze rośliny wrzosowate.

Zasady doboru roślin

Wrzosowate to z reguły małe krzewinki, więc na 1 m2 powinniśmy kupić od 10 do 15 roślin. Wrzosowisko po kilku latach będzie tworzyło jednorodny, ale kolorowy dywan. Aby osiągnąć spektakularny efekt sadźmy przynajmniej po 15 sztuk jednego koloru (odmiany).

Zasady komponowania nasadzeń są następujące: kupujemy np. 7 odmian wrzosów i wrzośców po 15 sztuk (preferuję przewagę wrzośców, bo łatwiejsze w pielęgnacji i mniej z nimi pracy), ustawiamy w postaci wstęg, łagodnych wachlarzy, a na przecięciach kolorów ustawiamy jakiś iglak lub grupę trzech, jednakowych gatunków.

Gdzieniegdzie możemy ustawić formę pienną (np. niebieski świerk Picea pungens "Glauca Globosa"), dołączyć wrzosowate rośliny liściaste np. niebieską andromedę, przypominającą z wyglądu lawendę. Wspaniale ożywią naszą kompozycję także bordowe berberysy i brązowe turzyce.

Obchodzimy nasze wrzosowisko w budowie kilka razy z różnych stron i robimy ewentualną korektę. Decydujemy się na najlepszy widok z tego miejsca, gdzie najczęściej przebywamy, np. taras, albo gdzie patrzymy wchodząc od frontu na działkę. Zestawiamy plamy roślin na zasadzie kontrastu. Jeśli mamy plamę żółtą, obok ustawiamy zielone wrzosy, ale o kwiatach w jaskrawym, różowym kolorze.

Potem wrzosy białe, następnie wrzośce o pomarańczowych pędach i różowych kwiatach. Same zielone wrzosy o różnych kolorach, ale tylko kwiatów - będą zbyt monotonne.

Dodajemy żółte iglaki np. cyprysiki groszkowe (Chamaecyparis pisifera "Filifera Aurea Nana"), karłowe sosny i ich odmiany czy stożkowe tuje wschodnie (Platycladus orientalis "Aurea Nana"). Dobrym dodatkiem do wrzosowiska są miedziane turzyce (Carex buchannanii), pierzaste rozplenice (Pennisetum) i fontannowe miskanty (Miscanthus sinensis) o delikatnych źdźbłach.

Świetnie będą wyglądały także rośliny cebulowe, najlepiej niskie krokusy, których cebulki także sadzimy jesienią. Na koniec ściółkujemy wrzosowisko dobrze przekompostowaną korą sosnową, która ma ciemny, jednolity kolor.

W przypadku zupełnego braku miejsca na wrzosowisko, urządźmy sobie kolorową jesienną kompozycję w donicach, która ozdobi nam balkon czy wejście do domu przez całą zimę, a wiosną - jeśli wrzosy przetrwają mrozy - posadzimy je do gruntu.

Jako osłonki wykorzystajmy np. wiklinowe płaskie kosze, skrzynki balkonowe wykonane z brzozowych, plecionych gałązek, lub inne pojemniki niekoniecznie jednakowe. Możliwości i nasza fantazja podsuną odpowiednie rozwiązania. Poszukajmy co mamy i wtedy zdecydujemy jakie pojemniki wybrać.

Wymagania wodne

Po posadzeniu rośliny wymagają regularnych dostaw wody, ponieważ małe bryłki w świeżej ziemi mają niewielkie możliwości pobierania wody. Dlatego często się dziwimy, że wrzosy po posadzeniu nam zamierają. Ale czy je regularnie podlewaliśmy ?

Podlewamy delikatnie, prosto w korzenie, starając się nie zraszać roślin z góry, aby nie powodować chorób grzybowych. Pamiętajmy o tym. W następnym roku aż tak regularne podlewanie nie będzie już konieczne, bo rośliny dobrze się zakorzenią w gruncie. Dobrym rozwiązaniem jest rozłożenie linii kroplującej, wtedy nie martwimy się już o wodę.

Problemy z wrzosowiskiem

W ogrodzie trudno stworzyć warunki zbliżone do naturalnego środowiska. Główną przyczyną problemów jest zbyt duża wilgotność podłoża i powietrza, a to powoduje porażenie przez choroby, co obniża znacznie walory dekoracyjne wrzosowiska. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka, zakładanie wrzosowiska w miejscach słonecznych i suchych, najlepiej na wzniesieniach i nie moczenie roślin z góry podczas podlewania.

Najczęściej występujące choroby grzybowe to zgnilizna korzeni i pędów, szara pleśń, mączniak prawdziwy, zamieranie pędów lub antraknoza. Silnie porażone rośliny usuwamy, a pozostałe podlewamy i opryskujemy preparatami grzybobójczymi dobranymi do rodzaju choroby.

Dalsze postępowanie z wrzosowiskiem

Jesienią wrzosowisko w większości kwitnie, podziwiamy więc nasze dzieło. Po wystąpieniu dużych mrozów zaopatrujemy się w stroisz iglasty (gałęzie jodłowe lub świerkowe) i nakrywamy wrzosowisko. Innym materiałem może być siatka cieniująca (zielona) lub agrowłóknina, która przytwierdzamy szczelnie do podłoża drucianymi szpilkami. Jednak taka osłona nie będzie zbyt estetyczna. Najlepiej więc używać gałęzi. Możliwe, że wrzosowisko dobrze przetrwa także bez okrycia, jeśli miejsce jest zaciszne.

Wiosną okrycie zdejmujemy, bo kwitną nam już posadzone jesienią krokusy i wrzośce (Erica). Przycinamy także wrzosy (Calluna), używając sekatora i ścinając stare kwiaty - wtedy roślinki będą miały zwarty pokrój. Potem, gdy będą tworzyły zwartą matę, możemy używać ręcznych nożyc do cięcia żywopłotów lub nożyc akumulatorowych czy innych ulubionych narzędzi. Wypróbujmy po prostu wszystko co mamy.

Nie cięte wrzosy po kilku latach rozkładają się na boki i nie wyglądają dobrze, szybko się starzeją i marnieją. Natomiast odpowiednio pielęgnowane odwdzięczają się zwartym pokrojem i obfitym kwitnieniem.

Jeśli właściwie przygotowaliśmy podłoże, nie przesadzajmy z nawożeniem wrzosowiska. Jedynie wiosną możemy je wspomóc nawozem granulowanym lub płynnym Pinivitem. I to wystarczy, ponieważ wrzosy w naturze to rośliny ubogich stanowisk. Po kwitnieniu wrzośców, jeśli się da - także je przycinamy.

Wrzośce rosną w formie bardziej płożącej i czasem wystarczy tylko lekka korekta konturów danej odmiany. Ścinamy także zaschnięte liście krokusów. Latem nasze wrzosowisko rośnie w siłę, krzewy się zagęszczają i tworzą dekoracyjne, kolorowe "poduchy". Wrzosy zawiązują nowe kwiaty, które ukażą się ponownie u schyłku lata.

Zapraszam więc do tworzenia wrzosowisk. Sprawią nam one tyle radości swymi uroczymi kolorami. Jeśli coś nam udało się - pochwalmy się swoimi kompozycjami na naszym forum.

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium