Zapraszam dzisiaj do ogrodu Stone House, który obecna właścicielka, Katie Lukas urządza od 18 lat. Sprawia on wrażenie bardzo zadbanego już przed domem, a co dopiero dalej. Tutaj nawet warzywnik wygląda artystycznie. Odwiedziłam ten ogród w czasie czerwcowej wyprawy po ogrodach Środkowej Anglii. Zobaczcie i poczytajcie więc.

Na początku zwiedzania ogrodu przywitała nas osobiście właścicielka Stone House, wesoła i życzliwa, ubrana w niebieski strój i równie niebieskie, bardzo stylowe kaloszki. Opowiedziała szczegółowo historię powstania ogrodu oprowadzając nas po wszystkich zakamarkach. Dowiedzieliśmy się także, że jej mąż miał przodków w Polsce. Otóż jedyne co pozostało po dawnym ogrodzie to żywopłot bukowy i cztery brzozy. Cała reszta jest zupełnie nowa, wymyślona i posadzona niedawno. Dowiedzieliśmy się, że ogród położony jest na kwaśnej glebie gliniastej o pH 5,6 - 6,0, więc cała jej uprawa skupia się na mulczowaniu (ściółkowaniu) rabat obornikiem w zimie, a kompostem późną wiosną, aby poprawić jej strukturę. Kiedyś dodawano sporo kompostu z grzybów i żwir ogrodowy.

Ogród składa się z wielu przestrzeni, odrębnych części, które otaczają dom, ale właściciele starają się unikać wnętrz zamkniętych, aby nie sprawiały wrażenia klaustrofobicznych. Jest to ogród obsadzony silną strukturą, aby przetrwała zimę oraz specjalnymi gatunkami roślin, które dodają blasku i intrygują w każdym miesiącu. Szczególnie lubiane są tutaj rośliny cebulowe, ale przy tym ciężkim, gliniastym i zimnym podłożu, trudno utrzymać je w doskonałym stanie. Cebulki kwitną miesiąc po miesiącu, przetrwają także zimę, więc kwiatów tych jest coraz więcej, co wpływa na piękniejszy wygląd z roku na rok.

Dziki ogród jest łąką obsadzoną wiosennymi cebulkami, przez którą prowadzi szeroka droga wykoszonej trawy. Od stycznia do późnego maja kwitnie tu wiele różnych gatunków roślin. Trawa jest cięta i usuwana późno w lipcu, po tym jak nasiona się już rozprzestrzenią, następnie przycinana regularnie do grudnia.

Grządki warzywne są wielkim sukcesem, ponieważ utworzono podwyższone rabaty, dzięki czemu zarówno pielenie jak i kopanie jest niezmiernie łatwym zadaniem. Na tak trudnym gruncie były one jedynym rozwiązaniem. Warzywa to uwielbiają, a wszelkie pełzające szkodniki (ślimaki) rzadko je tam odnajdują. Na środku warzywnika znajduje się piękna donica z roślinami, ustawiona na specjalnie wykonanym ozdobnym placyku. Bardzo lubię takie wyszukane i dopracowane w każdym calu detale. Wszystko tam było w doskonałym stanie, rośliny, rabaty i obrzeża.

Ogród jest narażony na wylewy wody ze strumienia, ale odpowiednio dobrane rośliny co roku dzielnie to znoszą, podobnie jak cała masa chwastów oczywiście. To opinia właścicielki, jednak ja tam chwastów za bardzo nie zauważyłam. Dla mnie jest to ogród doskonały.

Ten 2,5 akrowy (1 ha) ogród to raj pełen niespodzianek. Składa się z serii różnych zakątków rozmieszczonych wokół domu, a każdy z nich ma swój unikalny czar. Ogród został zaprojektowany tak, aby dodać uroku domowi i współgrać z otaczającym go krajobrazem wsi, wszystko w harmonii z naturą. Brak oprysków i dobre nawozy sprawiają, że rośliny rosną szczęśliwe. Produkcja własnego kompostu - oto klucze do sukcesu. Obok na łące spacerują dorodne konie, które bardzo nas urzekły. Łąka z nimi w tle jest widoczna przez jedno z okien widokowych na końcu ścieżki z kamyczków. W ścieżce z kawałków dachówek ułożono ozdobny detal - postać królika. To bardzo wesoły element nawierzchni.

Gleba jest bardzo kwaśna, gliniasta co nie jest charakterystyczne dla terenów Cotswolds. Umożliwia to uprawę wielu gatunków roślin wieloletnich i drzew, ale nie tych wrażliwych, ponieważ mróz zimą jest bezlitosny. Szczególną uwagę przywiązuje się tutaj do roślin cebulowych i wiosennych. Przebiśniegi, cebulice i ciemierniki rozświetlają łąkę wczesną wiosną, a w kwietniu i maju ogród zachwyca bogactwem tulipanów. The Meadow Walk gości szachownice kostkowate, kamasje i późne narcyzy. Wiele roślin zachwyca kolorami już we wczesnych miesiącach roku. Rabaty są pełne bylinowych rarytasów, a latem 65 różnych odmian róż cieszy się zaletami gliniastego podłoża. Jesień przynosi egzotyczne kolory wielu gatunków krzewów i drzew. Niewielki ogródek warzywny z podniesionymi grządkami jest przykładem na to, jak wyhodować warzywa i poradzić sobie z trudnym podłożem. Strumień został wykopany i uformowany tak, że woda spływa wolniutko, zalewając ogród. Piżmowy zamach Primula florindae wypełnia tu powietrze późnym latem. Podczas naszej wizyty kwitły niesamowicie, głównie żółte i pomarańczowe.

W Stone House Garden mamy do czynienia z silną osobowością projektantki tego ogrodu, Katie Lukas, zawodowo nie związanej kiedyś z ogrodnictwem, jednak przejawiającą pasję do tworzenia kolorowych "żywych" obrazów przy użyciu roślin. Obecnie prowadzi ona firmę konsultingową - doradztwo ogrodnicze w zakresie projektowania, sadzenia i pielęgnacji ogrodów. Ogród jest zaplanowany jako ozdobny przez cały rok, więc z pewnością jest to miejsce, do którego można ciągle wracać, odkrywając skarby, które oferuje każdy kolejny sezon. Co roku odbywają się tutaj targi rzadkich roślin (Rare Plant Sales). Jest to w miesiącu kwietniu, maju i wrześniu każdego roku, kiedy to sprzedawane są niektóre z najlepszych okazów specjalistycznych szkółek bylinowych.

Właścielka ogrodu w specjalnej ulotce dostępnej w sprzedaży, wydała wskazówki dotyczące projektowania i pielęgnacji ogrodu, które przedstawiam poniżej. Należy jednak wziąć poprawkę na nasz klimat. Jestem pewna, że wiele z tych rad da się wykorzystać w naszych ogrodach.

Autorka poradnika - Katie Lukas

Projektowanie ogrodu

• Należy zastanowić się nad mieszaniem małych drzew, krzewów, roślin zielnych, traw i roślin cebulowych na swoich rabatach, aby uzyskać perspektywę i ciekawy efekt przez cały rok.
• Dobry ogród ma takie cechy jak struktura i przestrzeń. Pamiętaj, aby zapewnić sobie ciche, proste przestrzenie a także zadbać o ekscytujące obsadzenia.
• Aby sprawić, że mały ogród będzie wydawał się większy, sadź rośliny o gorących kolorach bliżej domu, a chłodne niebieskości, szarości i fiolety w oddali, aby stworzyć wrażenie odległości.
• Rośliny powinny sprawiać przyjemność przez wiele sezonów, zachwycać listowiem, kształtem, korą no i oczywiście powinny odpowiednio kwitnąć.
• Pozwól aby twój ogród „przechodził” naturalnie w otaczający go krajobraz. Obecność chwastów oznacza, że nie masz wystarczająco dużo kwiatów.
• Jeżeli nieodpowiednie drzewo znajduje się w nieodpowiednim miejscu, usuń je. To samo dotyczy roślin.
• Ważna jest silna struktura i topiary (formy strzyżone), aby ogród wyglądał interesująco zimą.
• Odwiedzaj inne ogrody i centra ogrodowe, aby czerpać pomysły na to, co jeszcze wygląda dobrze o różnych porach roku.
• Ufaj także swojej intuicji.

Ogólne zasady pielęgnacji

• Staraj się nie używać chemicznych oprysków. Biedronki i sieciarki zadbają o kontrolowanie mszyc, jeżeli pozwolisz im swobodnie funkcjonować. Równowaga w naturze jest najlepsza. Na różach pojawiają się ciemne plamki jeśli są one zestresowane. Dbaj o mulczowanie, nawodnienie, nawożenie i przycinanie. Powinieneś też umożliwić odpowiednią cyrkulację powietrza, aby uniknąć pleśni.
• Jeżeli stosujesz środki chwastobójcze, staraj się wybierać te ogólnoustrojowe, które neutralizują się przy zetknięciu z podłożem i nie pozostawiają żadnych szkodliwych związków w glebie.
• Siarczan magnezu podany chorym roślinom potrafi zdziałać cuda (spróbuję to zastosować przy chorych bukszpanach).
• Ręcznie usuwaj chwasty przy pomocy małych, ostrych narzędzi, aby nie naruszyć małych cebulek i wrażliwych sadzonek.

Jak dbać o glebę?

• Można zaburzyć strukturę gleby oraz zakłócić zatrzymanie wilgoci poprzez nadmierne kopanie. Przygotowując grunt pod sadzenie, wykop jedną dziurę, dodając obornik, mączkę kostną i kompost. Jeśli grunt jest bardzo ciążki dodaj kompostu grzybowego i żwiru ogrodowego.
• Wiosną i jesienią okryj grządki materiałem organicznym i pozwól dżdżownicom wykonać swoją pracę. Umieszczaj jednolitrową doniczkę w dziurze o objętości 2 litrów.
• Nie aplikuj nawozu do zimnej gleby ponieważ ulegnie stagnacji.
• Nigdy nie mulczuj gleby kiedy jest zbyt wilgotna, za zimna lub za sucha. Nadmierna wilgoć jest takim samym zabójcą roślin, jak zimno, a połączenie tych obu czynników może przynieść nieodwracalne straty.
• Popiół jest doskonały dla drzew owocowych, róż i irysów.

Zasady przycinania krzewów

Obetnij 1/3 starego pędu, 2 cale od nasady rośliny po kwitnieniu, aby zachować odpowiedni, „otwarty” kształt rośliny. Większość krzewów wypuszcza nowe pędy zaraz po kwitnieniu. Późno kwitnące gatunki, np. Buddleya, powinny być przycinane wiosną.

Prosty przewodnik przycinania powojników (Clematis):

• wcześnie kwitnące odmiany: obetnij stare i niechciane pędy po przekwitnięciu albo po prostu zostaw je tak jak są
• Clematis średni i odmiany o dużych kwiatach: przycinaj pędy o połowę po kwitnieniu i usuń nadmierną ilość łodyg
• późno kwitnące odmiany Viticella i Texensis: przycinaj w zimie pozostawiając trzy dobre zawiązki od nasady (pomiędzy listopadem a lutym).
• bylinowe Clematisy: przycinaj przy gruncie późną jesienią.

Sadź Clematis tak, aby znajdował się 10 cm głębiej niż doniczka, w której rośnie. Nie naruszaj korzeni podczas sadzenia, pamiętaj aby trzymać je w cieniu. Większość możesz zawsze przesadzić, ale w sezonie wzrostu będą potrzebowały opieki i uwagi. Nie przesadzaj powojnika kiedy rośnie.

Porady na cały rok

Styczeń

Trzy pierwsze miesiące roku skrywają wielką magię w swojej prostocie i pięknie. Sadź cebulki w grupach dla uzyskania maksymalnego efektu. Zwróć uwagę jak zimowe słońce podkreśla kolory i kształt kory małych drzew i krzewów na rabatach. Staraj się, aby wyglądały przejrzyście, przycinaj wysoko i przerzedzaj gałęzie. Zapach w zimie jest niezwykle ważny, zarówno dla pszczół jak i dla nas. Zasadź jakieś rośliny zimozielone, takie jak Daphne lub Sarcoccoca w pobliżu ścieżki lub drzwi wejściowych. Obserwuj jak kwitną przebiśniegi i zdecyduj, gdzie potrzebujesz więcej kwiatów. Wykop i podziel jak tylko przekwitną. Upewnij się, że wszystkie rabaty są oczyszczone i odchwaszczone zanim pojawią się pierwsze rośliny cebulowe. Przytnij drzewa owocowe w zimie.

Luty

Dokarmiaj ptaszki! Są sercem twojego ogrodu. Posadź małe drzewo blisko domu, aby ptaki mogły się schronić podczas jedzenia. Ciesz się ostatnimi ciemiernikami, przytnij kwiaty, a pojawią się znowu. Usuń odpady z oczka wodnego zanim żaby zaczną się rozmnażać. Usuń wszystkie boczne pędy z wisterii od 3 trzeciego oczka na bocznych gałęziach. Przesadzaj drzewa od listopada do lutego, kiedy są w stanie uśpienia. Usuń wszystkie stare liście z zimozielonych paproci. Jeżeli jest taka potrzeba podziel i wsadź w doniczki. Większość lubi bogate, wilgotne podłoże i cień. Przytnij wszystkie nieporządnie wyglądające żywopłoty zanim pojawią się nowe odrosty.

Marzec

Rozejrzyj się za ładnymi pojemnikami na wodę, aby przechować letnią wodę deszczową i sprawdź rynny i rury. Posadź narcyzy i krokusy w grupach, rozdzielając odmiany, np. pasmami. Zadbaj o później kwitnące odmiany, aby przedłużyć okres kwitnienia. Posadź wczesne drzewa, które kwitną na wiosnę, takie jak świdosliwa, śliwa i grusza. Zwróć szczególną uwagę na wczesne rośliny cebulowe i leśne byliny, ponieważ będą pięknie wyglądać pod drzewami i krzewami oraz w trawie. Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, przytnij wszystkie róże. Sadząc róże pamiętaj, aby miejsce szczepienia było zawsze kilka cm poniżej poziomu ziemi. Przykryj je kompostem lub obornikiem. Sadząc nowe róże na miejsce starych, dodaj dobrze rozłożony obornik i ukorzeniacz, który zawiera grzyby mikoryzowe, zapobiegające chorobom. Wykop i podziel wrażliwe byliny, takie jak Asparagus, Schizostylus i Crocosmia. Tak samo dotyczy wszystkich jesiennych traw. Wygrab stare liście z trawnika.

Kwiecień

Rośliny cebulowe wyglądają jak klejnoty w kolorowym ogrodzie. Można osiągnąć jedno kwitnienie w każdym miesiącu w roku. Na suchych przestrzeniach pod żywopłotem, wypróbuj łany hiacyntów lub cyklamenów. Uważaj na żuki występujące na szachownicy (Fritillaria). Jeżeli masz wilgotny trawnik rozważ stworzenie łąki szachownic. Na początku kwietnia posadź wczesne tulipany, a następnie te kwitnące w maju, aby zajęły miejsce poprzednich. Posadź w swoim ogrodzie drzewa, które mają następstwo kwitnienia od marca do końca maja. Żywopłoty można teraz delikatnie przyciąć, jeśli nie przewiduje się już więcej mrozów, aby ogród wyglądał schludniej. Mulczuj ogród kompostem, aby zatrzymać wilgoć i lepiej zapobiegać rozwojowi chwastów w okresie letnim.

Maj

Zaletą latem jest ograniczona ilość cienia. Posadź wiśnie ozdobne, których kora wygląda ładnie zimą i które pięknie kwitną np. wiśnie japońskie. Hiacyntowe łąki wyglądają uroczo pośród trawy pod jabłoniami. Jeżeli liście wiśni i innych drzew wydają się żółte, dodaj odrobinę siarczanu magnezu i mulczuj siarczanem potasu. Tulipany można także nawieźć. Wyjmij lilie i dalie z doniczek i umieść je w wolnych miejscach na rabatach wśród krzewów.

Czerwiec

Zapach kwiatów Eleagnus "Quicksilver" unoszący się nocą w powietrzu jest tak hipnotyzujący jak zapach jaśminu. Teraz róże są pełnym rozkwicie, pamiętaj o usuwaniu zwiędłych kwiatów i o nawożeniu po pierwszej turze kwitnienia. Lilia złotogłów wygląda pięknie w wysokiej trawie, wraz z Papaver somniferum oraz dziką Geranium pratense. Zastanów się nad dziewanną w ogrodzie, lubi suche, słoneczne warunki. Ciągle usuwaj stare i spleśniałe liście z roślin miodunki i brunnery, aby zapewnić im odpowiedni wzrost i regenerację. Przycinaj maki przy ziemi, aby pojawiły się nowe liście. Mocno przycinaj też fiołki po kwitnieniu i mulczuj, a pojawią się ponownie. Na lato zmień doniczki, zmień połowę ziemi i uzupełnij nowym kompostem. Malwy kochają drożdże piwne. Wykop i podziel irysy po kwitnieniu i dodaj siarczan potasu.

Lipiec

Pamiętaj, że białe kwiaty mienią się w wieczornym świetle. Dalie mogą być podstawą rabat późnym latem, tak samo jak lilie. Posadź dużo późnych powojników i pozwól im przeplatać się wśród róż pnących, krzewów i przy ławkach. Jest to odpowiedni czas, aby usiąść i podziwiać efekty swojej pracy. Zrób zdjęcia i zanotuj, co w przyszłym roku należy zmienić. Przytnij wszystkie drzewa, pozbądź się zbyt dużych gałęzi i nadaj im ładny, otwarty kształt. Postaraj się, aby nie zasłaniały roślin rosnących poniżej. Drzewa są teraz najzdrowsze, więc to odpowiedni moment by to zrobić.

Sierpień

Kolor to najlepsza broń w ogrodzie. Może cię zachwycić lub uspokoić. Zadbaj o silne, gorące barwy w jasnym słońcu. Pozwól, aby maki i orliki rozsiewały się corocznie, swobodnie na rabatach. Postaw lilie i acidantery w donicach na tarasie, ponieważ pięknie pachną. Stwórz dużo cienia w ogrodzie dla kontrastu i nastroju. Mocno przytnij lawendę po kwitnieniu tak, aby mogła utworzyć sobie kopce przed zimą. Będzie dzięki temu lepiej chroniona przed zimnem. Usuwaj martwe kwiaty róż i innych kwiatów, aby długo kwitły.

Wrzesień

Teraz światło jest łagodniejsze, słońce jest niżej, więc wykorzystuj żywe, jaskrawe kolory. Niebieski, żółty, bursztynowy wyglądają cudownie w jesiennym świetle. Pozbądź się wiewiórek, wypłosz je, bo zjadają orzechy! Nie dbaj przesadnie o porządek, niewielki chaos może wyglądać atrakcyjnie jeżeli trawniki i żywopłoty są zadbane. Brzozy o białej korze wyglądają cudownie obsadzone wokół paprociami, białymi hortensjami i Selinum wallichianum. Pilnuj, aby żywopłoty były przycięte przed zimą. Ucinaj martwe kwiaty dalii, aby roślina dłużej wyglądała pięknie. Powinieneś teraz zacząć sadzić cebulki. Potrzebny im jest dobry drenaż podłoża.

Październik

Rozważ zastosowanie "podwójnych żywopłotów" dla uzyskania strukturalnego, formalnego wyglądu. Na przykład posadź Ligustrum ovaliofolium "Aureum" przed cisowym żywopłotem i przytnij go faliście. Zachowaj ostre kształty bliżej domu i stopniowo przechodź do łagodniejszych, bardziej naturalnych roślin. W dzikim ogrodzie uprawiaj róże, nie tylko dla ich kwiatów, ale też owoców. Najlepsze gatunki to Rosa moyesii, "Margaret Hilling", "Dupontii", R. glauca, "Penelope", "Bonica" i wszystkie odmiany R. rugosa. R. rugosa "Scabrosa" ma największe owoce. Przytnij wysokie krzaki róż w połowie, kiedy zakończyły już kwitnienie. Pilnuj, aby rabaty były wolne od chwastów, ponieważ rośliny będą się rozsiewać przy łagodnej pogodzie. Jest to najlepszy czas, aby rozsadzić rośliny zielne.

Listopad

Przy łagodnej pogodzie wiele roślin nadal wygląda dobrze. Przytnij tylko te rośliny, które już straciły swoje piękno, dzięki temu reszta będzie wyglądać lepiej. Hoduj krzewy i małe drzewa, które mają ładną korę i piękne kolory jesienią. Zanotuj, które drzewa i krzewy najdłużej mają liście. Usuń zgniłe listowie, aby trzymać ślimaki na dystans i dać glebie wyschnąć. Łatwiej będzie posadzić tulipany, jest to właśnie odpowiedni moment. Lilie wsadź do doniczek. Zbieraj liście, aby później utworzyć kopce. Powinny być odpowiednio przechowywane, aby mogły się dokładnie rozłożyć. Jeżeli to możliwe, przytnij teraz wszystkie róże, podlej je oraz glebę wokół płynem dezynfekującym jeżeli pojawi się pleśń lub czarne plamki. Drzewa sadź od teraz do końca lutego. Nigdy nie wsadzaj ich głębiej niż rosły wcześniej.

Grudzień

Rośliny zimozielone nadają magicznego wyglądu ogrodowi. Obserwuj strukturę ogrodu w czasie zimy. Krzewy i małe drzewa dają perspektywę, a ich gołe, splątane gałęzie wyglądają dobrze w zimowym świetle.Pomyśl o nadaniu kształtów czubkom żywopłotów, aby światło grało na nich w ciekawy sposób. Utnij wszystkie liście ciemiernika przy gruncie, ostrożnie, aby nie uszkodzić pojawiających się pączków. Pamiętaj o podlaniu wszystkich orchidei deszczówką w temperaturze pokojowej, ponieważ nie lubią twardej wody. Wyczyść wszystkie narzędzia ogrodowe i zdezynfekuj, w szczególności sekatory do strzyżenia żywopłotów. Wykonaj zimowe przycinanie drzew owocowych. Mulczuj dojrzałym nawozem podłoże wolne od chwastów – powinien mieć minimum 2 lata.

To tyle opisów i rad Katie Lukas, które mam nadzieję okażą się przydatne w uprawie także naszych, polskich ogrodów. Ja z pewnością z wielu rad skorzystam. Stone House pozostawiłam z tęsknotą, że kiedyś tam wrócę, ale o innej porze roku. Najbardziej marzę o tym, żeby zobaczyć łany kwitnących roślin cebulowych. Znany autor książek, projektant i wykładowca, dr Noel Kingsbury powiedział o tym ogrodzie słowa, które są najlepszą rekomendacją:

"Widziałem dobrze obsadzone i dobrze zaprojektowane ogrody, ale rzadko kiedy obydwa razem"

Fot. Danuta Młoźniak - Gardenarium